آتیش سوزیای در ایران ظرف چند سال گذشته شدیدا زیاد شده و این زنگ خطری واسه مدیریت بحران در کشوریه که با بالاترین احتمال سوانح طبیعی رو داره و هم اینکه خیلی از مناطقش روز خط زلزله هستش.
(تصویر آتیش سوزی تازگیا در پتروشیمی بوعلی ماهشهر که ۶۰ میلیون یورو خسارت و ۳۵ زخمی بر جا گذاشت)
این زنگ خطر، مدتا هستش که به صدا در اومده و همه باید نسبت به اون حواس جمع باشن. زلزله و حتی بعضی از سوانح غیر طبیعی مانند آتیش سوزیا، هدر دهنده حجم خیلی از منابع مادی و الهی ایرانیان در چند دهه گذشته بودن و زمینه رو واسه فقیر تر شدن اقتصاد کشور جفت و جور می کنن.
آتیش‌سوزی‌هایی که در شهرهای جور واجور کشور اتفاق افتاده، با خسارات مالی بسیار و گاه تلفات جانی هم همراه بوده؛ شعله‌هایی که در واقع زنگ خطر پایین‌بودن استاندارهای ساختوساز و اطفاء آتیش سوزی رو به صدا در آورده و تدوین استانداردهای دقیق واسه ساختمونها و اماکن تجاری و صنعتی رو بیشتر از قبل مورد تاکید قرار داده. راه و روش مدیریت ایمنی و بهداشتی (HSE Management) که در مقولات فنی و مهندسی دنیا جایگاه رفیعی داره، باید در سطوح جور واجور جامعه اجرا شه و همه مردم با زبون ساده، این راه و روش مهم در دنیای امروزی رو بشناسن و آگاهانه به چیزای مهم اون در سبک زندگی مدرن، معتقد باشن.
مدیریت HSE به این بحث اشاره داره که واسه حفظ بهداشت فردی، ایمنی جامعه، مردم و محیط زیست، چه کارایی باید انجام شه و اقدامات پیشگیرانه واسه قبل از بحران و بعد از بحران چه گونه مدیریت شه.
مدیریت HSE در واقع راهکاریه که به همه شهروندان از نانوا گرفته تا زن خونه دار تا فعالان صنعتی در نیروگاها و پالایشگاها، درباره خطرات بین کار و جلوگیری از سوانج غیر طبیعی، برنامه های حرفه ای، مستند و دارای دلیل ارائه می کنه تا از افزایش تلفات جلوگیری کنه.
ما ایرانیا انگار بیشتر از کشورای دنیا باید به بحث مدیریت HSE و مدیریت بحران بها بدیم و ارزش اونو بدونیم. به چه دلیل؟
زلزله رو جدی نمی گیریم!
رییس پژوهشگاه لرزه نگاری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران یه چند وقت پیش اعلام کرد که ۹۰ درصد مساحت کشور، روی خط زلزله قرار داره و باید نسبت به این موضوع به طور جدی اقدامات پیپشگیرانه و عملیاتی در سطوح جور واجور مدیریتی و اجتماعی در دستور کار قرار گیرد. ظرف ۱۰۰ سال گذشته زلزله های بزرگی بخشیای جور واجور سرزمین ایران رو تحت تاثیر قرار داد و ده ها هزار تن از هموطنان رو به کام مرگ کشید و میلیاردا دلار خسارت به کشور وارد کرد.
خسارتای الهی و مادی که شاید جبران اون، ده ها زمان ببره.
شک نداشته باشین با مدیریت HSE و مدیریت بحران، می تونستیم با آسیب شناسی بهتر در کشور، مثل کاری که ژاپنیا در کشورشون انجام دادن و زلزله های بالای ۷ ریشتر، تلفات ۲-۳ نفری بعضی وقتا داره نه چند ده هزار نفری، جلوی آسیبای شدید به اقتصاد و جون شهروندان رو بگیریم.
اما با این حالا که ایران روی خط زلزله قرار داره و هر هفته، خبرهایی مبنی بر زلزله در مناطق جور واجور ایران شنیده می شه، اما هم اونقدر تماشاگر اقدام راهبردی و فوق العاده اساسی واسه ارتقای ضریب پیشگیری ایرانیان در برابر سوانج طبیعی از جمله زلزله نیستیم. هنوز در همین کلان شهر تهران بافتای فرسوده ای قرار داره که فقط یه زلزله ۵ ریشتری واسه وقوع فاجعه ای انسانی در بعضی از نقاط پایتخت بسه. ما تماشاگر کوچه هایی هستیم در نقاط قدیمی شهر که ۳ آدم میان سال به زور از کنار هم گذر می کنه، چه برسه به این که بخواد ماشین آتیش نشون یا آمبولانس در مواقع حادثه به این مناطق اعزام شه!
حال اگه شدت و وسعت حادثه (چه طبیعی و چه غیر طبیعی) گسترده باشه، شک نداشته باشین امداد رسانی به موقع با تاخیر صورت می گیره و بر شدت تلفات اضافه می شه.
پس، موضوع برخورد با سوانح طبیعی در وضعیت خاص فلات ایران، نیازمند عزم جدی مسئولان و اطلاع رسانی و فرهنگ سازی گسترده در میان عموم مردمه.
باید همه ایرانیا در سراسر کشور، روشای اصولی و استاندارد برخورد با بحث ای به نام زلزله که هر اون، مهمون نخونده ۸۰ میلیون ایرونی میشه رو بدونن و واسه مقابله با اون و انجام اقدام پیشگیرانه، آموزش لازم رو دریافت کنن و این آموزش، دائم و دائمی صورت بگیره.
این یعنی مدیریت HSE رو به دانش آموزان و دانشجویان و قشر بافرهنگ به زبون درست و استاندارد،اموزش بدیم.
آتیش سوزی، بلای جون اقتصاد و مردم
شاید مهم تر از خطری که زلزله واسه کشور داره، سوانح غیر طبیعی باشه که هرساله میلیونا دلار خسارت به کشور تحمیل کرده و جون هزاران ایرونی رو میگیره. میلیونا دلاری که هر ساله به خاطر آتیش سوزیای از قصد یا غیر از قصد در کشور به وقوع می رسه و بر باد میره، اقتصاد ایران رو ضعیف کرده و امکان سرمایه گذاری گسترده در بخشای جور واجور صنعتی، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی رو از دولت سلب می کنه.
علاوه بر آسیبای مادی که سوانح غیر طبیعی مانند آتیش سوزی بر کشور وارد می کنه، تلفات انسانی هم بخش غیر قابل جبران ماجرا میشه که خاطره اینطور آسیبا رو بر کام مردم تلخ تر می کنه.
پس، کشور همون اندازه که باید در برابر سوانح طبیعی، هوشیارانه، آگاهانه و موثر برنامه های عملیاتی و فرهنگ سازی خود رو به پیش ببره، در میدون سوانح غیر طبیعی هم باید از تجربه های روز دنیا استفاده کنه تا آسیب پذیری مادی و الهی کشور کاهش پیدا کنه.
(بخشی از آتیش سوزیا در کشور به مدیریت ضعیف اصول HSE در بخشای جور واجور مدیریتی و اجرایی واحدای صنعتی کشور ربط داره)
همین چند وقت پیش بود که بخشی از پتروشیمی بوعلی ماهشهر در آتیش سوخت و مشکل فنی یکی از پمپای سه گانه برج تقطیر موحب ایجاد بخار مواد اشتعال زا به صورت ابر شد که این موضوع، دلیل آتیش سوزی کوره مجاور به طور گسترده گردید و خاموش کردن اون ساعتا به طور رسید. مدیر بیمه های آتیش سوزی بیمه ایران، خسارت وارده رو ۶۰ میلیون یورو اعلام کرد .
آتیش سوزی در پتروشیمی ماهشهر، بزرگ ترین آتیش سوزی انجام شده در صنعت نفت کشور بود که بی سابقه گزارش شد. ۴ روز بحرانی در ماهشهر در چند وقت گذشته، شک نداشته باشین ضربات مالی سنگین تری از این رقم به اقتصاد کشور اونم در منطقه اقتصادی و نفتی مهمی چون ماهشهر وارد کرده که جای تامل داره.
سوال مهم اینجاس که به چه دلیل صنعت نفت کشورمون اونم در منطقه خاصی چون ماهشهر که نخبه ترین کارشناسان فنی و مهندسی کشور و دقیق ترین ابزارای کنترلی و مدیریتی و اطفا آتیش سوزی در اون جا در دسترسه، اقدامات پیشگیرانه ای واسه جلوگیری از این نقض فنی و اقدام ضربتی واسه کنترل آتیش و مدیریت هوشمندانه اطفا آتیش سوزی در دسترس نداشتن؟ به چه دلیل مدیریت HSE پتروشیمی بوعلی ماهشهر، براساس این همه استانداردهای فنی و مهندسی ایمنی و بهداشتی و دستگاه های کنترلی و اخطار سریع، از پیش بینی بروز این حادثه ضعیف موند؟
این فقط پتروشیمیا و برجا و مناطق مسکونی و صتعتی کشور نیستن که همیشه در برابر آتیش سوزیای گسترده قرار می گیرن. سال گذشته سازمان جنگلا و مراتع کشور اعلام کرد که ۸۳ درصد از خاک کشور رو مراتع، جنگلا و بیشه تشکیل میده که ۵۰ درصد آتیش سوزی در این مناطق به دلیل خطای انسانیه.
(آتیش سوزی وحشتناک در برج سلماس مشهد که خسارتای زیادی بر جای گذاشت)
بررسیای رسانه ای نشون میده که ظرف کم تر از ۲ ماه گذشته، بیشتر از ۲۵ مورد آتیش سوزی گسترده در نقاط جور واجور کشور از طاق بستان کرمانشاه تا شهران تهران و بندرعباس و لرستان انجام شده که صدها میلیون دلار خسارت به اقتصاد کشور وارد کرده. حال اگه این رقم رو در ماه های باقیمونده سال ضرب کنین و واسه چند سال هم حساب کنین، به رقم عجیب و غریبی می رسیم. یعنی در طول یه برنامه ۵ ساله پیشرفت، بخشی از منابع پیشرفت ای واسه اقتصاد و صنعت و فرهنگ کشور، در آتیش سوزیا بر باد میره. منابع مادی که در آتیش سوزیای کشور از بین میره و منابعی که واسه اصلاح و جبران خسارت صورت میگیره، واسه آباد کردن و نوسازی کل مدارس ایران بسه.
به چه دلیل باید این همه منابع کشور در آتیش سوزیایی که بیشتر نبود استانداردهای ایمنی و خطای انسانی و نبود آگاهی قشرهای جور واجور مردم نسبت به مدیریت HSE عامل اون هستش، هدر رود؟ چند کشور در دنیای پیشرفته سراغ داریم که این اندازه منابع انا به خاطر آتیش سوزیای صنعتی و حوادث بین کار در چند سال گذشته تلف شده باشه؟
به نظر می رسه در کشور در حال پیشرفت ای مانند ایران که هنوز چند میلیون نفر سواد خوندن و نوشتن ندارن و کشوری با بافتای فرسوده و سرزمینی باستانی و تاریخی وسیع هستیم و با بیش ترین سطح سوانح طبیعی و غیر طبیعی مواجه هستیم، اطلاع رسانی عمومی واسه اقدامات پیشگیرانه و احتیاطی در سبک زندگی همه مردم واجب باشه.
باید همه ایرانیا در بخشای جور واجور صنعتی، فرهنگی و اجتماعی، براساس راه و روش مدیریت HSE، روشای اصولی مقابله با آسیبای طبیعی و غیر طبیعی رو اموزش ببینن. توجه به آموزش همیشگی و دائمی اصول ایمنی و بهداشتی به جاهایی که در برابر تهدید هستن مانند نیروگاها و پالایشگاها و کارخانه ها و اماکن عمومی، موضوع مهمیه که باید در دستور کار مسئولان و مدیران بحران کشور قرار بگیره.
نگفته پیداست که سازمان پدافند غیر عامل کشور باید به بحث آتیش سوزیای گسترده در کشور ورود کرده و واسه جا انداختن مدیریت HSE در سبک زندگی ایرانیان در خونه و محل کار، با همکاری سازمان مدیریت بحران کشور و دیگه نهادا، عزمی جهادی و تخصصی رو در دستور کار بذاره. شاید فردا، خیلی دیر باشه . . .
ایمن زندگی کردن، هنره. …
