دَم ِ پَر کسی رفتن-نزدیک کسی رفتن-به کسی پناه بردن

ارواح شکمت-ارواح بابات

پیر بی خواب-کسی که دیر یا کم بخوابد-کودک

دسته چاقو نشستن-نشستن روی دو پا و بغل کردن دو رانو-چمباتمه نشستن

اوستاکار(استادکار، ماهر و مسلط)

توپیدن-پرخاش کردن-تشر زدن

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن-از باران به ناودان پناه آوردن

الف-قاچ خربزه و از این قبیل-بچه‌ی کوچک-سیخ-راست

آشیخ روباه-آب‌زیرکاه-مکار
خُرخُر-آواز نفس شخص خوابیده

تک پا راه رفتن-بی سر و صدا راه رفتن-کنایه از چابکی
خوش برش-جامه ای که اندازه و برازنده ی قامت دوخته شده است
چلاندن-فشار دادن برای آب گرفتن

با معرفت-لوطی و جوانمرد-دارای قوه ی تشخیص خوب از بد
دعوا مرافعه-جنگ و جدال بر سر چیزی

جور شدن-اخت شدن-انس گرفتن-هماهنگ شدن

حرف چند پهلو-سخن مبهم و دارای چند معنی

پیمانی-استخدام غیر رسمی

تف مالی-سرسری شستن و اندکی آب زدن-هنگام بوسیدن-آب دهان و لب ها را به صورت کسی زدن

پر کردن کسی-کسی را تحریک کردن

ذباله دانی-هر مکان کثیف-بی نظم و بی ارزش

چوب سیگار-نی سیگار

دو قورت و نیمش باقی بودن-با وجود بهره بردن فراوان هنوز ناسپاس بودن

جرینگ-صدای سکه های پول

روان کردن-از بر کردن
تعارف کردن-کسی را به گرفتن چیزی خواندن

رقص شتری-رقصی که از روی قاعده نباشد-حرکات نابهنجار

پیش پای کسی-لحظه ای پیش از آمدن کسی

پادرازی-نوعی شیرینی به اندازه ی کف پا

 

جرینگ-صدای سکه های پول

زمین گیر-کسی که به سبب بیماری یا پیری نتواند از جای خود برخیزد

خشت مال-دروغ گو-لاف زن

آتش بی‌باد-ظلم-می

پس گوش انداختن-مسامحه کردن-به تاخیر انداختن

تصدق شدن کسی را-بلاگردان کسی شدن-قربان صدقه ی کسی رفتن

زجرکش کردن-به زجر و شکنجه کشتن
 

دلخور شدن-گله مند شدن-ناراضی شدن

چل زن-زن کوتاه قد

پوست کسی را پر از کاه کردن-به طرز فجیعی کشتن

خَنج-ناخن کشیدن بر چیزی

 

چوچول باز-دغل-بی حیا

پِخ پِخ کردن-سر بریدن در زبان کودکان
از دهان گنده‌تر حرف زدن(گفتن مطالبی که در حد گوینده نیست)
رد خور نداشتن-قطعی بودن-حتمی بودن-قابل رد نبودن

آل آروادی-زن سخت بی‌حیا و بد‌رفتار

آش و لاش-به‌کلی متلاشی‌شده-له‌ولورده

 

زاغ سیاه کسی را چوب زدن-پنهانی مراقب کسی بودن
چوروک-چین و شکن

رمباندن-خراب کردن

چله بُری کردن-رفت و آمد بسیار کردن

به غوره مویز شدن-آموزش ندیده و بی تجربه ادعا داشتن

حرف مفت-سخن بی هوده و پوچ

چشم را بستن و دهان را باز کردن-با بی شرمی دشنام دادن

بد آوردن-بد شانسی آوردن-زیان دیدن بر اثر پیشامد بد

آبدیده(جلا یافته، آزموده و مجرب)

دلمه-لخته-منعقد-سفت شده

زبان مرغی-زبانی ساختگی مانند زبان زرگری

تفنگ بادی-تفنگ ویژه ی بازی کودکان
پَرسه زدن-همه جا را گشتن-ولگردی کردن
جزیی فروش-کسی که که کالا را در اندازه های کوچک می فروشد
راست و ریس کردن-آماده کردن-به ظاهر درست کردن

چهار ابرو-دارای ابروهای کلفت و پر پشت

 

از قرار(ظاهرن، آن‌طور که پیدا است)

بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن

بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن

جوشی شدن-عصبانی شدن
جیره بندی-سهم بندی
 

چس و فس-اسباب خرده ریزه ی ناقابل-خرت و پرت

بلا گرفته-گرفتار بلا-شیطان-شلوغ

خلیفه-مبصر مکتب خانه-ارشد کلاس

 

 

بستن خود به کسی-خود را به کسی منتسب کردن

خوب کاشتن-از عهده ی کاری خوب برآمدن

چک و چیل-لب و لوچه

چشم کسی را خون گرفتن-سخت خشمگین شدن

 

بند انگشت-فاصله ی نوک انگشت تا نخستین خط آن

پا خوردن فرش-نرم و لطبف شدن فرش بر اثر رفت و آمد بر آن

زدن بر طبل بیعاری-خود را به بی دردی زدن

دور برداشتن-گرم شدن-مبالغه کردن-کش دادن-عصبانی شدن
بنده منزل-خانه ی من

 

داغ-مصیبت-اندوه-سخت گرم-سوران

از خوشحالی در پوست نگنجیدن-از شادی سر از پا نشناختن

پر و پاچه-پا-پاچه

خلیفه-مبصر مکتب خانه-ارشد کلاس

حساب سوخته-بدهی قدیمی

زلف پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد

جوغ-جوی آب

زاغه نشین-کسی که در خانه ای محقر و آغل مانند زندگی می کند
تیار-درست و آماده

 

به دم و دود رسیدن-سر و سامان یافتن

خوش انصاف-با انصاف-منصف
خاور شناس-دانا به فرهنگ شرق

خواربار-ارزاق-خوراک

دوا-واجبی-مشروبات الکلی
چپ بودن خواب زن-خلاف شدن آن چه زن در خواب بیند

 

بسلامت-همراه با تندرستی-تندرست-در پاسخ به خداحافظی گفته می شود

چشم زهره-ترس

ریختن مو-سخت وحشت کردن

از کسی کشیدن(از کسی رنج کشیدن)

جیب کسی را خالی کردن-پول های کسی را ربودن

خود را از تک و تا نیانداختن-به روی خود نیاوردن-به اشتباه اعتراف نکردن

بریده بریده-منقطع-پاره پاره-گسسته

ذُق زدن-بهانه گرفتن و گریه کردن-نق زدن

خرد و خاکشیر-ریز ریز و ذره ذره شده-از پا درآمده

پول سیاه-سکه ای از نیکل و مس

حرف پهلودار-سخن کنایه آمیز

از دروازه نگذشتن، از سوراخ سوزن گذشتن-حالاتی بی‌ثبات و بسیار متضاد داشتن

پیاده شو با هم بریم-این قدر تند نرو

به دردسر انداختن کسی-کسی را به وضع دشواری دچار کردن

زحمت دادن به خود-خود را به زحمت انداختن

خیساندن-در آب فرو بردن-در آب گذاشتن-خیس کردن

 
پا به رکاب-آماده ی رفتن

آدم چوبی-بی‌عرضه و دست‌وپاچلفتی
خدیجه خبرکش-خبر چین و دو به هم زن
زهر چشم از کسی گرفتن-ترساندن-چنان تنبیه کردن که دیگر جرات تکرار خطا نباشد

چمچاره-در پاسخ به پرسش احمقانه می دهند

خایه دستمال کردن-چاپلوسی کردن-منت کشیدن

زیر در رو-گریزان-گریز پا-شانه خالی کن

حق آب و گل-امتیاز-اعتبار

جُستن-چیز گمشده را یافتن

در آمدن از زیر بته-خانواده و اصل و نسبی نداشتن

اصل‌ کاری(مهم‌ترین چیز یا شخص)

 

 
چار طاق-به طور کامل

با هم کنار آمدن-با هم ساختن

زیر دستی-بشقابی که برای گذاشتن شیرینی و آجیل و مانند آن ها به کار می رود-پیشدستی

زنبور زدن-نیش زدن زنبور

روضه خواندن-سخنان بی فایده گفتن-آه و ناله کردن

حساب-هزینه-مخارج-میزان طلب

زال-کسی که موهای سر و ابرو و مژه های سفید دارد
ای داد بیداد(کلامی است که به‌هنگام حسرت و افسوس می‌گویند)

در رفتن تلنگ-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن

پس انداختن-جمع کردن پول-بچه به دنیا آوردن-به عقب انداختن

داریه زنگی-دایره ای دارای سنج های کوچک که چون آن را بنوازند از آن ستج ها آواز بر می آید

ترشرویی-بد خویی-اخمو بودن

تازه عروس-دختری که تازه ازدواج کرده است

پیه دل باز کردن-تحمل کردن
اینجانب(تعبیر گوینده یا نویسنده از خود)

خبردار-اصطلاح نظامی برای آماده کردن سربازان برای انجام فرمان

ذاق و زوق-زن و بچه-سر و صدا و نق نق بچه

تا برداشتن-تا شدن-خم شدن

به توپ بستن-باران گلوله ی توپ بر جایی ریختن

پَهن آباد-پول بسیار ناچیز و کم ارزش

 

 
دلی از عزا درآوردن-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل خوردن-به خوشی ساعتی را گذراندن
خیس کردن-ادرار کردن به خود

خدمت کردن-دوره ی سربازی را طی کردن

 
چلچل-خال خالی-ابلق

دایی قزی-دختر دایی
دست فروش-دوره گردی که کالای خود را روی دست انداخته و می فروشد

دررفت-خرج و هزینه-مقابل درآمد
از آب کره گرفتن-از آب روغن گرفتن

بند و بار-قید های اجتماعی-آداب زندگی

پس افتادن-عقب افتادن اجاره و مانند آن-بهم خوردن حال کسی در نتیجه ی ترس

حرص گرفتن-ناراحت شدن-لج کردن

بد مصب-بد مذهب-لاکردار-بی مروت

چهار خانه-شطرنجی-خشت خشتی

دم موشی-هر چیز باریک و دراز

چماق-چوبدست-گرز

از این رو به آن رو شدن(یکسره دگرگون شدن، به‌کلی تغییر کردن)

زیر آبی-زیرآبکی

خرج راه-هزینه ی سفر

 

پزا-زود پخت شونده

باز نشسته ک-سی که بدلیل پیری و یا علل دیگر از کار کردن دست کشیده است و حقوقی دریافت می کند
چوب خط زدن-نشانه نهادن بر چوب خط

ته جرعه-باقی مانده از نوشیدنی

خر غلت زدن-مانند خر بر خاک غلتیدن
جاصابونی-ظرفی که صابون را در آن می گذارند

حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن

دهن-واحد آواز خواندن

تو پای کسی پیچیدن-مزاحم کسی شدن

پاتیل شدن-از مستی از پای در آمدن-دیگرگون شدن حال

آفتابه خرج لحیم-بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن

ارزیاب(کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند)

حالی کردن-فهماندن

ریش چیزی درآمدن-کهنه و منسوخ شدن

باد بُروت-خودخواهی-غرور-تکبر

جل و پلاس خود را پهن کردن-در جایی اقامت کردن

آب شدن قند توی دل-لذت بسیار بردن

چله ی تابستان-گرمای سخت

از جنس چیزی بودن

روکار-روی بنا-نمای عمارت-آن چه که در بیرون چیزی کار شده است
رو دست خوردن-فریب خوردن-خام شدن

زیر گرفتن-زیر کردن

دست کسی را کوتاه کردن-کسی را از چیزی یا کاری کنار گذاشتن

حرام خور-کسی که پای بند به حلال و حرام شرعی نیست-کم فروش-ربا خوار
دلخور کردن-مایه ی گله مندی و نارضایتی کسی را فراهم کردن
رنگی-دارای رنگ-آلوده بودن به رنگ

 

دمپایی-کفش راحتی خانه

زیر شلواری-زیر جامه

ادب کردن(با تنبیه آموختن، آدم کردن)

جشنواره-جشن فزهنگی-فستیوال

آب دادن بند-خود را لو دادن-فرصت را از دست دادن

جوش خوردن زخم-به هم آمدن سر زخم و پوست نو آوردن

دزد و حیز-نادرست و مکار

چرق چوروق-صدای جویدن آدامس و مانند آن

زیر بته عمل آمدن-بی پدر و مادر بودن-بی فرهنگ بودن

باب دهان-موافق سلیقه-مطابق میل-خوشایند

دری وری گفتن-سخنان نامربوط گفتن-چرند و پرند گفتن-آسمان و ریسمان به هم بافتن

روضه خواندن-سخنان بی فایده گفتن-آه و ناله کردن

تراشیده-نازک-قلمی-لاغر

روی باد هوا بودن-سست و بی پایه بودن

روکاری-کار روی بنا یا چیزی

زَوال-مست مست-لول

اسب چپ با همدیگر بستن-با هم کینه و دشمنی داشتن

خالی بند-چاخان-دروغ گو

چَک-سیلی-کشید

خوردن کسی با نگاه-نگا. با نگاه کسی را خوردن

برای کسی تره خرد نکردن-از کسی حساب نبردن-به کسی اهمیت ندادن-برای کسی اعتبار قائل نشدن
 

پای خود را کنار کشیدن-دخالت نکردن

آمدن(آغاز به کاری کردن)

جناغ شکستن-شرط بندی کردن با جناغ مرغ

 

 

افسار پاره کردن(سرپیچی کردن، یاغی شدن)
رودرواسی-رودربایستی

در لفافه سخن گفتن-پوشیده و کنایه آمیز سخن گفتن

تو آستین بودن-حاضر و آماده بودن-آماده داشتن

از پاشنه در کردن(پیاده راه درازی را طی کردن)

آهوی خاور-آفتاب

 
رودل-سنگینی معده

خواستگار-کسی که به پسندیدن و گُزیدن دختر یا زنی می فرستند

پروار-فربه-چاق

خواب دیدن برای کسی-نقشه کشیدن برای استفاده یا کوبیدن کسی

پیشس گیری کردن-جلوگیری کردن-دفع

ادب کردن(با تنبیه آموختن، آدم کردن)

به مشروطه ی خود رسیدن-به هدف خود دست یافتن

زورکی-از روی بی میلی-تصنعی

 

جز جگر-سوختگی دل بر اثر اندوه و مصیبت

چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

بشکن-صدایی که در حال شادی و پایکوبی از بهم زدن انگشتان در می آورند.

استخوان لای زخم گذاشتن(بلاتکلیف گذاشتن، کاری را کش دادن)

حشر و نشر داشتن-نشست و برخاست داشتن دوستی و رفت و آمد داشتن

زیاده روی کردن-اسراف کردن-افراط کردن
پازلفی-سر خط-بخشی از موی سر که از شقیقه ها به پایین صورت می روید

احدالناس(کسی، فردی)

آب بردار(دوپهلو، کنایه‌آمیز)

دست ننه ات درد نکند-به تمسخر به کسی که کار نادرست کرده است می گویند

ریق افتادن-ریغ افتادن

جل و پلاس کسی را بیرون ریختن-کسی را از جایی بیرون کردن

 

از کوره در رفتن(به خشم آمدن، آتشی شدن، از جا در رفتن)
جانمی-کلمه ای که در مقام خوش آمد و تقدیر از کسی می گویند
چِز دادن-روی آتش گرفتن پوست برای سوزاندن موها و پرها

حواله ی سر خرمن-وعده به آینده ی نامعلوم

 

بست زدن-کشیدن یک بست تریاک

از چشم کسی برق پریدن-شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد

جوجه فکلی-تازه کار و نا آزموده
چاک پشت-اسبی که در کمر خود فرورفتگی دارد و شانه و کفلش برآمده است

خر دادن و خیار گرفتن-چیز گرانی را با چیز ارزان مبادله کردن-فریب خوردن در معامله

بچاپ بچاپ-اوج سوء استفاده و دزدی

رد زدن-رد پای کسی را گرفتن-نشان به جایی بردن

 

 

پینه-وصله-پوست سخت شده

دس دس کردن-دست زدن-طول دادن-وقت گذراندن

بوق کسی را زدن-از مقام افتادن-از دور خارج شدن

افسار کسی را شل کردن(به کسی آزادی کمی دادن)

روده بر شدن-سخت خندیدن-از شدت خنده بی حال شدن

آک‌بند-نو واستفاده‌نشده-هنوز از جعبه بیرون‌آورده‌نشده-دست اول

اهل محل-همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند

باد به آستین کسی کردن-کسی را به کاری تحریک کردن

رو آمدن-به جایی رسیدن-ترقی کردن-ثروتمند شدن

تیک تیک لرزی-دن به شدت لرزیدن

دو لُپی خوردن-دو لُپه خوردن-هم از آخور خوردن-هم از توبره

پا پیچ-شکایت-سخن چینی-مزاحم

پا انداختن-واسطه گری کردن-کارچاق کردن به ویژه در امور غیر اخلاقی

خرد و خمیر شدن-بسیار خسته شدن-له و لورده شدن

 

خیک باد-باد کرده-شکم آورده-آبستن

تق چیزی در آمدن-گند کاری بالا آمدن-فاش شدن امری پنهان

آلاف و الوف-مال و ثروت-جاه و مقام

اوت بودن-بی‌خبر بودن-از مرحله پرت بودن

آکله فرنگی-سیفلیس

چفت و بست نداشتن دهن-راز نگهدار نبودن

این سفر(این بار)

پیاده رو-دو سوی خیابان یا کوچه که محل گذر پیادگان است

درز را آب دادن-از راه به در شدن

تیغه-هر چیزی که مانند تیغ باشد-دیوار نازک

زهرمار خوردن-کوفت کردن-خوردن به تحقیر

با نگاه کسی را خوردن-با چشم خریدار یا شهوانی به کسی نگریستن

ریش خود را در آسیا سفید نکردن-تجربه داشتن

بازاریاب-کسی که کارش پیداکردن مشتری برای کالای خاصی است

 

خانه تکانی-پاکیزه کردن خانه و وسایل خانه به صورنی اساسی در آغاز هر سال

دوا قرمز-پرمنگنات
بده اون دستت-آی زکی !

چیزی-فاصله ای-راهی-زمانی

آب بردار(دوپهلو، کنایه‌آمیز)

پیل پیلی رفتن- پیلی پیلی خوردن

حکم حکم نادر و مرگ مفاجا-حکم صد در صد لازم الاجرا

دالی دالی کردن-خود را مرتب پنهان کردن و سپس نشان دادن

پِتل پُرت-بیان عامیانه ی پترزبورگ-جای بسیار دور

 
 

چراغ موشی-هر چراغی که به کمک حلبی یا چیزی مانند شیشه ی مربا به عنوان مخزن نفت و یک فتیله درست شود

از خجالت کسی در آمدن(محبت کسی را جبران کردن)

 

آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

جیک-صدا-آواز

خر شدن-عقل خود را باختن-فریب خوردن

خون کردن-قتل کردن-آدم کشتن

برهوت-غیر مسکونی-خشک و بی انتها

آواز خر در چمن(آواز ناخوش و گوش‌خراش)

باشگاه-محل گردهمایی گروهی برای ورزش-تفریح و از این قبیل

از قدیم ندیم‌ها(از گذشته‌های دور)

خر پشته-پشته ی بزرگ سقف شکم داری که روی ایوان و راه پله می سازند