بهترین مجموعه اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 79

خدا رسانده-مفت و مجانی به دست آمده

به قدر پشت خاک انداز-بسیار کوچک و محقر

چشمگیر-جالب توجه-با ارزش

دل فرو ریختن-سخت وحشت کردن-بسیار ترسیدن

پول سر راهی-پولی که بزرگ تر ها به هنگام سفر به زیردستان یا کوچک تر ها می دهند
دست کسی را بند کردن-به کاری گماشتن
پی جوری کردن-پی جویی کردن-دنبال نمودن
پوست پلنگ پوشیدن-سخت به دشمنی برخاستن
آشنایی دادن-خود را معرفی کردن

 

این خط و این نشان-عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری-نگویی که نگفتم.

حال کسی را گرفتن-کسی را ناراحت کردن-شادی کسی را به هم زدن
آدم مقوایی(بی‌اراده، کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند)

خش افتادن-خراش افتادن

چشم نازک کردن-ناز و افاده کردن

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن

آدم‌قحطی-کمیابی آدم های کارآمد
خاطر داشتن-به یاد داشتن

دق کردن-از غصه مردن
رضا شدن-راضی شدن

چول کردن-شرمنده کردن
 

بستری-خوابیده در بستر-بیمار
خش و خش-نگا. خش خش

 

جد کمر زده-در نفرین به سید می گویند-یعنی جدش او را به سزایش برساند

بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

پول سر راهی-پولی که بزرگ تر ها به هنگام سفر به زیردستان یا کوچک تر ها می دهند

دیم دیم-ساز به زبان کودکان

تو سری-تحمیل نظر به کسی با تحقیر و برای تنبیه

به عرصه رسیدن-به سن پختگی رسیدن-بزرگ شدن

بی سیم-دستگاهی که بدون سیم کار می کند
تخته گاز-با سرعت تمام راندن اتومبیل

 

از کسی کشیدن(از کسی رنج کشیدن)

چرمی-از جنس چرم

خوشمزه-آدم اهل شوخی-بذله گو

 
جگر را سرمه کردن-دل کسی را سوزاندن-بسیار غم دادن

پشت پا-فنی از کشتی برای انداختن حریف

آسیاب‌گردان(کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید)

دارایی-ثروت-وزارت خانه ای که امور مالی کشور در آن رسیدگی و برنامه ریزی می شود

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی

رفتن از کیسه-ضرر کردن-از سرمایه خرج کردن

پیش خور-از پیش گرفتن حقوق مقرری

تره بار-میوه ها و سبزی ها

تق تق کردن-آواز برخورد پیاپی دو چیز به یکدیگر

 

زیر چاقی-مهارت

حکیم فرموده-فرمان قاطع و لازم الاجرا

بی زحمت-لطفا-خواهش می کنم
پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد

دست شما را می بوسد-انجامش به عهده ی شماست

پکر شدن-کسل و عصبانی شدن

بازارچه-گذرگاه سرپوشیده با چند مغازه و دکان

پرت افتادن-دور و تنها افتادن

چتر باز-مهمان ناخوانده به وقت غذا
آسمان سوراخ شدن(رویداد بزرگ پیش آمدن)

ریپال کسی را در آوردن-پدر کسی را در آوردن

وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان)

به پول رساندن-فروختن

بچه انداختن-بچه ی نارس بدنیا آوردن

زبان کوچک-گوشت زبان شکل آویخته در حلق

درد گرفتن دل از اسهال

پایانه-ترمینال-نقطه ای که یک داده وارد دستگاه می شود و یا از آن خارج می شود

پر آب و تاب-به تفصیل-با اوصاف بسیار

 

چانه گیر-کسی که خمیر را چانه می کند

راسته کردن-حساب گِرد کردن اعداد

 

زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

زحمت را کم کردن-رفع مزاحمت کردن

بفهمی نفهمی-مختصر-کم-نامحسوس-تااندازه ای
خوش آب و رنگ-سرخ و سفید چهره-زیبا و ملیح

جوان مرگ شدن-در جوانی مردن

باد هوا خوردن-درماندگی و فقر کامل داشتن

از پشت کوه آمدن(بی‌خبر از آداب و رسوم بودن، دهاتی بودن)

 

حلیم روغن-هریسه-غذایی از گوشت و گندم و روغن داغ کرده و شکر
ریش و گیس بافتن-با هم مشورت کردن-عقل ها را روی هم ریختن

ته کیسه دار-کسی که دارای مالی است و در برابر حوادث مادی دوام می آورد

پَکَر-افسرده-نومید-گیج-بی دل و دماغ-بی حوصله

دول-آلت مردی به زبان کودکان

 

از پشه گوشت کبابی خواستن(خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن)

زیادی کردن-زاید بودن-غیر لازم بودن

رگ بسمل کسی خاریدن-در معرض خطر و مرگ قرار گرفتن

الابختکی-اتفاقی-تصادفی

پهن شدن آفتاب-روز شدن
زیر چاق-حاضر-آماده

تو ذوق زدن-ناخوشایند بودن-بر خلاف میل کسی سخن گفتن

به لجن کشیدن-مفتضح کردن-رسوا و بی آبرو کردن

بامبول سوار کردن- بامبول در آوردن

ریش و پشم-موهای صورت-ریش و سبیل
آوردن(باعث شدن، ایجاد کردن)

اَل اَمان(زینهار، پناه بر خدا)
دو لول-اسلحه ای بلند دارای دو خانه برای فشنگ گذاری

 
پوست پیازی-نازک و بی دوام

خر آوردن و باقالی بار کردن-برای جتجال و دعوایی آماده شدن
بیلاخ نشان دادن-حرف طرف را باور نکردن-شیشکی بستن

دوبلور-دوبله کننده

پیش گرفتن کاری-کاری را آغاز کردن

تنگ شدن خلق-عصبی شدن-بی حوصله شدن-خشمگین شدن

البرز-بلندقامت-دلیر

بازجویی کردن-تحقیق و بررسی کردن

خرید و فروش کردن-بازرگانی کردن-سوداگری کردن

آدم(نوکر، امردی که بچه‌بازان نزد خود نگاه می‌دارند و مخارجش را می‌پردازند)
پَتَه-کاغذ مقوایی-مهره ی فلزی به جای پول-ژتون

آسمان را به زمین آوردن (دوختن)(کار شگفت‌انگیز کردن)

این دست و آن دست کردن(وقت تلف کردن، وقت کشتن، به عقب انداختن)

توگوشی حرف زدن-نجوا کردن-تنگ گوش کسی حرف زدن

از آب کره گرفتن(از آب روغن گرفتن)

جنگ زرگری-دعوای دروغین-جنگ مصلحتی

الف(قاچ خربزه و از این قبیل، بچه‌ی کوچک، سیخ، راست)

زار-کوتاه شده ی هزار برای ریال

این تن را کفن کردی-این تن بمیرد

بُراق شدن-با خشم و غضب با کسی برخورد کردن

زیر سر داشتن-آماده شدن

خود را شناختن-به حد بلوغ رسیدن

از کاسه درآمده-بیرون‌زده-ورقلمبیده
وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان)

پس رفتن-عقب رفتن

جَلَب-حقه باز-موذی-تقلبی-زن نا به کار

رفتن توی بحر چیزی یا کسی-در چیزی یا رفتار کسی دقیق شدن

خنج انداختن-پنجول انداختن-خراشیدن پوست دیگری با ناخن

 
چاچولی-زبان بازی-حقه بازی
چرس رفتن-حشیش کشیدن

چرک-کثیف

دم و دود-مجلس گرم مهمانی-دود تریاک و شیره و سیگار و چپق

 

برقی-دستگاهی که با برق کار می کند-به سرعت-با شتاب

پا به رکاب-آماده ی رفتن

خیت کردن-شرمنده کردن-کنفت کردن-بور کردن

رو افتادن-علنی شدن-آشکار شدن

زنده بلا، مرده بلا-کسی که هم در زندگی و هم پس از مرگ موجب زنج و آزار مردم است

جوشی شدن-عصبانی شدن
چله گرفتن-نگا. چله داری کردن

آتش به مال خود زدن-کالایی را بسیار ارزان فروختن

به پیر و پیغمبر قسم خوردن-سوگند بسیار یاد کردن
خواب ماندن-دراز شدن خواب بر خلاف میل و به قراری نرسیدن

باد به آستین انداختن-فخر فروختن-خودخواهی کردن

جای پا-اثر-نشانه-رد

چشته خور-کسی که پس از یک بار کمک گرفتن همیشه توقع کمک دارد
بفهمی نفهمی-مختصر-کم-نامحسوس-تااندازه ای
بالا آمدن گندکاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده
ارنعوت-آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف

آفتاب از مغرب درآمدن-روز قیامت-رویدادی شگرف پیش آمدن

خُلق تنگ-عصبانی-خشمگین

دان دان-متفرق و پراکنده

از خجالت کسی در آمدن(محبت کسی را جبران کردن)

پاگیر کسی شدن-ناخواسته رنجی به کسی رسیدن

پنجه کش-نوعی نان برشته و نازک

بند کردن به کسی-به پر و پای کسی پیچیدن-پیله کردن به کسی

دلچرکی-ناخوشایندی-اکراه

خوش حساب-خوش معامله-آن که بدهی خود را به هنگام بپردازد

خدا حافظ-به درود-در پناه خدا-خدا نگهدار

دون-برنج خوب نپخته-دانه هایی که به پرندگان می دهند

انگشت به دندان گزیدن(متحیر شدن، حسرت خوردن)
توله سگ-در حالت تحقیر: بچه
تریش-پارچه یا پوست بلند و باریک

 

پیش و پس کار را نگاه کردن-جوانب کار را سنجیدن

خاله ی خر عمه ی گاو-بسیار نفهم-از اصل و نسب نادان

رگ بسمل کسی خاریدن-در معرض خطر و مرگ قرار گرفتن

روبند کردن-کسی را به رودربایستی به کاری واداشتن

چِخی-سگ

تیر گذاشتن و تفنگ برداشتن-نهایت عصبانیت-بد و بیراه گفتن

دخترینه-دختر-مونث

این تو بمیری از آن تو بمیری‌ها نیست-از این گرفتاری به‌سادگی دفعات پیش رها نمی‌توان شد
روکار-روی بنا-نمای عمارت-آن چه که در بیرون چیزی کار شده است
پینه کردن- پینه بستن

با پا پس زدن و با دست پیش کشیدن- از بام خواندن و از در راندن

خیابان گردی-بی کاری-ولگردی

چس نفس-پر حرف-کسی که حرف های بی سر و ته و ملال آور می زند

تو سی خودت، من سی خودم-از تو به خیر و از ما به سلامت
حسرت-آرزوی سخت-خواهش بزرگ

 
اجابت کردن معده-قضای حاجت

جل و پلاس خود را پهن کردن-در جایی اقامت کردن

برادر دینی-هم کیش-هم مذهب

بهم رسیدن-به وصال هم رسیدن
بند دل پاره شدن-بسیار ترسیدن-به وحشت افتادن
حقه باز-شعبده باز-تر دست-مکار
پا روی پا بند نشدن-بسیار خوشحال بودن

چاق شدن-بهبود یافتن-درمان شدن

تو خالی-دروغین-غیر واقعی-بی عرضه-دارای ظاهر غلط اندار

خرابی بار آوردن-بی آبرویی بار آوردن-کاری کردن که نتیجه ی بد بدهد

چس مال کردن-لباس یا ظزفی را سرسری و با بی دقتی شستن

جان کسی به نانش بسته بودن-بسیار خسیس بودن که حاضر باشد جان بدهد نان ندهد

چغاله بادامی-چغاله بادام فروش
آلامد(باب روز، به‌رسم معمول)

چریدن-راه افتادن کار و کاسبی

ازدست‌رفته(عاشق)

جُعلق-آدم بی سر و پا و بی ادب

جانب کسی را گرفتن-از کسی پشتیبانی کردن

از دست برآمدن-ممکن و شدنی بودن-از عهده بر آمدن

پنبه شدن رشته-باطل و بی هوده شدن کار

جان کُرد کردن-سخت گیری کردن-مقاومت کردن

دست من و دامن تو-دستم به دامنت

دله بازی-رفتار آدم دله

چسش دادن کاری را-لفت و لعاب دادن-بیش از اندازه مهم وانمود کردن

ته کیسه دار-کسی که دارای مالی است و در برابر حوادث مادی دوام می آورد

بخار-توانایی-شایستگی

ریزه میزه-ریزه پیزه

زیر سر کسی بلند بودن-فریفته شدن به وعده های به تر-کسی که روزگار ناداری خود را فراموش کرده است

ار زبان کسی(از قول کسی)

رنگ پریدگی-بی رنگ شدن چهره از ترس یا خشم یا بیماری-رنگ باختگی

دزدی گرگی-دله دزدی

ته خوار-بچه باز

با سلام و صلوات-با تجلیل و بزرگداشت-با رعایت کامل آداب و رسوم

آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)

الف الف کردن-قاچ‌قاچ کردن

 

با کله-دانا-چیز فهم-خردمند

بند تنبانی-سست و رکیک-مزخرف و بی ارزش

بیدار خوابی-خواب سبک-بیدار شدن پیاپی

بستن-یخ ردن-منجمد شدن-منعقد شدن-سفت شدن-ریختن بیش از اندازه-هدف قرار دادن

خال باز-کسی که ورق ها را با تردستی می اندازد و مردم را فریب می دهد

 

رشته فرنگی-ماکارونی

 
چاقاله ،-چغاله میوه ی هسته دار نارس
افتادن به گردن کسی-به کسی تحمیل شدن

آتش‌پاره-شوخ و شنگ-فرز و چالاک-کرم شبتاب

دوا شور کردن-شستن فرش با دوا

دست گرفتن کسی-مسخره کردن-به ریشخند گرفتن

الفرار-گریز-بگریز !

تک پا راه رفتن-بی سر و صدا راه رفتن-کنایه از چابکی

خوش باور-آن که هر گفته ای را راست می پندارد

 

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه

بدهکار نبودن گوش کسی-سخنان را شنیدن و به آن اعتنا نکردن

 

خرکی-سخت بی ادبانه-خارج از ظرافت
زبان گرفتن-لکنت زبان-از حالات و گفتار مرده یاد کردن و دیگران را گریاندن

 

خط خطی-درهم-خراب-متشنج-با خطوط زیاد روی آن ناخوانا شده

 

از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن

آبدار-سخت-شدید-سنگین

ربغ رحمت را سر کشیدن-مردن

دستمال ابریشمی برداشتن-چاپلوسی کردن-تملق کردن

بال به بال کسی دادن-جانب کسی را گرفتن

آبکش کردن-سوراخ سوراخ کردن

بتمرگیدن-نشستن به فرمان تحقیرآمیز

اشتباه لپی(اشتباه لفظی)

آب خنک خوردن-به زندان افتادن

الف(قاچ خربزه و از این قبیل، بچه‌ی کوچک، سیخ، راست)

چاک کردن-نگا. چاک دادن

جفنگ گفتن-یاوه گفتن-هرزه درایی
رد کردن-برگردانیدن-پس دادن-رفوزه کردن-از سر باز کردن-پنهانی دادن-پنهانی عبور دادن

زبان بسته-برای تحقیر به آدم های بی عرضه یا کم آزار گفته می شود

زیر بته عمل آمدن-بی پدر و مادر بودن-بی فرهنگ بودن

آهوی شیرافکن(چشم محبوب)

پا انداختن-واسطه گری کردن-کارچاق کردن به ویژه در امور غیر اخلاقی

 
حساب سرانگشتی-حساب ساده و روشن
ارنعوت(آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف)

به هدر رفتن-تلف شدن-تباه شدن- از دست رفتن

اگر بمیری هم(به‌هیچوجه، هرگز)

بقچه بندی-ران چاق

دهن پاره-بد زبان-بی حیا-کسی که نمی تواند جلوی زبانش را بگیرد

افتادن دست-از فرط کار زیاد در دست‌های خود احساس خستگی بسیار کردن

خارشک-مردم آزار-سادیست

از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن

خشک شدن شیر کسی-به کسی که زیاد حرص می خورد و جوش می زند می گویند

بچاپ بچاپ-اوج سوء استفاده و دزدی

توی دل قند آب کردن-لذت بسیار بردن-شادی زیاد حس کردن

روده بر شدن-سخت خندیدن-از شدت خنده بی حال شدن

دختر دم بخت-دختری که هنگام شوهر کردن او رسیده باشد

 
 

چپه شدن-واژگون شدن به یک سمت-برگشتن

خشک خشک توش کردن-در مقابل کسی شدت عمل به خرج دادن-کسی را سخت آزردن

اما توی کار آوردن(شک و تردید درست کردن، اشکال‌تراشی کردن)
اطفال باغ(گل‌های تازه)
دو پشته-دو ردیفه-دو ترکه

چشمداشت-توقع-انتظار

پیش کسوت-کسی که سابقه اش بیش تر از دیگران است

خون گرم-خوش برخورد-با عاطفه-پر مهر
زبان کوچک-گوشت زبان شکل آویخته در حلق

چُلمن-پخمه-کسی که زود گول می خورد

به چشم آمدن-قابل توجه بودن-ارزش داشتن

ریز ریز-خرد شده-کاملن خرد

پا را توی یک کفش کردن-پافشاری کردن روی عقیده ی خود-لج کردن

خشتک-وسط درز دو پا در شلوار

چیز به هم بافتن-راست و دروغ سر هم کردن

خبرچینی کردن-سخن چینی کردن-خبر از جایی به جایی بردن-جاسوسی کردن

 

جگر خون کردن-رنج بسیار دادن

خلاص-تمام شد-مُرد

توی روغن بودن نان کسی-رونق داشتن کار و بار کسی

دو سره بار کردن-از دو جا سود بردن-دو لپی خوردن

حوصله ی کسی سر رفتن-خسته و کسل شدن-بی تاب شدن

از این حرف‌ها-مطالبی از آن‌گونه که پیش از این گفته شد

پای چیزی را جور کردن-وسیله ی انجام کاری را فراهم کردن
تپل مپل-چاق و چله

به کله ی کسی زدن-دیوانه شدن

 

آهنگ ریپ‌دار(آهنگی که یک ضرب آن کم باشد)
تشنه ی چیزی بودن-یه چیزی سخت اشتیاق داشتن
چشم به هم زدن-زمان بسیار کوتاه-یک آن

خشک شدن قر در کمر-به پایان نرساندن خودنمایی و جلوه گری

تار و تنبور-همه گونه آلات نوازندگی

بنا گذاشتن-قرار گذاشتن

آینه‌ی هفت‌جوش(خورشید)

خوردنی-غذا-قابل خوردن

رفتن گوش-ناراحت شدن گوش از سر و صدا

 

بامبه-توسری

انگشت‌پیچ(نوعی گز رقیق)

خر با تشدید-بسیار احمق-الاغ تمام عیار

در پسی ماندن-عقب ماندن-موفق نشدن

خرده بُرده-مشکل-اختلاف

خر پول-دارای پول زیاد-تروتمند

پاپی بودن-دنبال کردن-اصرار ورزیدن

خیط کردن-نگا. خیت کردن

دست به دست کردن-تردید کردن-کوتاهی کردن-وقت کشتن

آل(موجودات افسانه‌ای مانند جن و غول)

خود را گرفتن-فخر فروختن-کبر و نخوت نشان دادن
از کوره در رفتن(به خشم آمدن، آتشی شدن، از جا در رفتن)

تنبان فاطی- برای فاطی تنبان نشدن
اُزگل(بی‌سروپا، کم شعور و بی‌شخصیت)

آستین تر داشتن(بسیار گریه کردن)

تت و پت کردن-شکسته سخن گفتن-لکنت پیدا کردن

ارواح بابات(به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود)

پوزخند-تبسمی از روی تحقیر و استهزاء

دستی پس، دستی پیش-سخت تهی دست-بی چیز
دخل-موجودی صندوق-صندوق مغازه-برداشت
رنگ و رو-آب و رنگ-جلا و درخشندگی

حرف مفت-سخن بی هوده و پوچ

تکیه-محلی برای روضه خوانی-پشت به چیزی دادن

به دل خود صابون مالیدن-به خود وعده ی خوش دادن

بی سکه کردن-بی ارزش کردن-بی اعتبار کردن

بِدو بِدو-با شتاب-سریع

 

آب‌کور-کسی که سودش به دیگران نمی رسد

داغ دیده-مصیبت رسیده-کسی که شاهد مرگ عزیزی شده است

ریگ دندان کسی شدن-مزاحم کسی شدن
جود بازی درآوردن-ننه من غریبم بازی درآوردن-از امری که ترسناک نیست اظهار وحشت کردن

خرناس کردن-خرخر کردن در خواب

 

دل قرصی-اطمینان
باعث و بانی-عامل-محرک-سبب-حامی

پیه دل باز کردن-تحمل کردن

تابوت خشکه-بسیار لاغر و ناتوان

دست و پا چلفتی-بی عرضه-نالایق-بی دست و پا

 

چَه چَه-صدای بلبل

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

پا به پا شدن-تردید داشتن

رشته برشته-حرف های بی هوده و بی معنی

اوراق(قراضه، اسقاط، ازکارافتاده)

پینه بستن-سخت شدن پوست کف دست و پا

دقه-دقیقه

خبردار-اصطلاح نظامی برای آماده کردن سربازان برای انجام فرمان

بفهمی نفهمی-مختصر-کم-نامحسوس-تااندازه ای
خلاف شرع-ضد قانون شریعت
زیر و بالا گفتن-دشنام های زشت به کسی دادن

دو بامبی-دو دستی-با دو دست

خط و نشان کشیدن-تهدید کردن

دم و دستگاه-ثروت-بیا و برو-تجمل-مکنت و دارایی

زار-نا به سامان-خراب-بد

خر کسی را نعل کردن-رشوه دادن-سبیل کسی را چرب کردن-راضی کردن

 

 

چار شاخ ماندن-بی حرکت ماندن به علت درد کمر یا از روی ترس یا تعجب
از چپ و راست-از همه سو-از همه جا
جفنگ-یاوه-سخن بی هوده-هرزه
پینه زده-وصله کرده
این خط و این نشان-عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری-نگویی که نگفتم.
جایی-مستراح-توالت

پَرت-بی معنی-مزخرف-دور افتاده-خلوت

زیش ریش-تار تار-از هم جدا شده

 

بی تفاوت-بی اعتنا

دامن بر آتش زدن-فتنه ای را شدیدتر کردن

پا سوز-عاشق شیفته